کمبریج آنالیتیکا، یک شرکت تحلیل داده، بازاریابی، و مشاوره مستقر در لندن بود که به دخالت در سوء استفاده از اطلاعات کاربران فیسبوک جهت بهربرداری در کمپینهای سیاسی متهم شد. کمپینهای سیاسی مورد نظر شامل موارد مربوط به سناتور تد کروز و دانلد ترامپ در آمریکا و همچنین، برنامه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، معروف به برگزیت، بود. این شرکت، علاوه بر دفتر مرکزی لندن، دفاتری در نیویورک و واشنگتن داشت.
سابقه
در سال ۲۰۱۴، بسیاری از مردم جهان در یک نظرسنجی مشابه نظرسنجیهای متداول شرکت کردند که نه تنها اطلاعات / داده‌های مشخص‌کننده شخصیتشان بلکه اطلاعات دوستانشان را هم در اختیار شرکتی که برای کمپین انتخاباتی سال ۲۰۱۶ دانلد ترامپ کار میکرد، قرار دادند. اینجا بود که شرکت تحقیقاتی کمبریج آنالیتیکا وارد صحنه و همکاری با پژوهشگری به نام الکساندر کوگان شد که از فیسبوک برای مقاصد پژوهشی استفاده میکرد. نظرسنجی طراحی شده توسط کوگان برای آمریکاییهایی ارسال شد که خنثی به نظر می‌رسیدند و شامل بیش از ۱۰۰ ویژگی شخصیتی بود که پاسخگویان، موافقت یا مخالفت خود را مشخص می‌کردند که البته، یک نکته پنهان داشت؛ علاقمندان برای پاسخگویی باید وارد حساب کاربری فیسبوک خود می‌شدند؛ به این ترتیب، کوگان به پروفایل، تاریخ تولد، محل سکونت، و مهمتر از همه، «لایک»های آنها دسترسی پیدا میکرد.
کوگان، خروجی / نتایج نظرسنجی را با اطلاعات فیسبوک کاربران در هم آمیخت و یک مدل روانسنجی (psychometric) را ایجاد کرد که نوعی پروفایل شخصیتی بود؛ سپس، این نتایج را با سوابق رای‌دهندگان ترکیب کرد و نتیجه را برای کمبریج آنالیتیکا فرستاد. بنا به اظهارات مقامات کمبریج آنالیتیکا، ترکیب خروجی نظرسنجی با ویژگیهای شخصیتی انواع کاربران و الگوها، مبنای دسته‌بندی کاربران و تشخیص روان‌پریشی و سایر اختلالات احتمالیشان بود. کوگان و کمبریج آنالیتیکا از این هم فراتر رفتند و از اطلاعات دوستان فیسبوکی کاربران هم تحت مدلهایی مشابه، استفاده کردند. ظرف مدت چند ماه، میلیونها نفر در نظرسنجی کوگان شرکت کردند و اطلاعات حدود ۸۷ میلیون کاربر که تقریبا معادل یک چهارم کل کاربران آمریکایی فیسبوک بود، گردآوری شد.
انگیزه مربوطه، استفاده از اطلاعات تهیه شده برای هدف قرار دادن کاربران / پاسخگویان با پیامهای سیاسی به نفع استراتژی رقابتی ترامپ بود. مدیران کمپین، ادعا کرده‌اند که مخالف این انگیزه بوده‌اند. کار کوگان، به قصد انجام پژوهشهای دانشگاهی بود اما اطلاعات تهیه و تنظیم شده را در اختیار کمبریج آنالیتیکا قرار داد که نقض قوانین فیسبوک محسوب می‌شود. پس از افشای این نقض قانون، مارک زاکربرگ، مدیر عامل فیسبوک اظهار داشت که هیچ گونه رخنه اطلاعاتی صورت نگرفته است زیرا نه رمز عبوری به سرقت رفته و نه به هیچ یک از سیستمها رخنه شده است اما تخلفی میان فیسبوک و کاربرانش اتفاق افتاده است. متعاقبا، تحقیقات توسط کمیسیون بازرگانی فدرال ایالات متحده آغاز شد.
افشای اطلاعات
تهیه غیرقانونی اطلاعاتی با قابلیت تشخیص کابران توسط کمبریج آنالیتیکا در دسامبر سال ۲۰۱۵ از سوی هری دیویس، روزنامه‌نگار گاردین افشاء شد. به گزارش هری، کمبریج آنالیتیکا با استفاده غیرمجاز از اطلاعات استخراجی از حسابهای فیسبوک میلیونها آمریکایی به نفع سناتور تد کروز کار کرده است. فیسبوک به غیر از اعلام بررسی و تحقیق، هیچ گونه نظری ابراز نکرد. از آن پس، گزارشهای متعددی در رسانه‌های معتبر جهان منتشر شد. در همه موارد، فیسبوک از توضیح و تایید موضوع امتناع کرد.
این رسوایی بالاخره در ماه مارس سال ۲۰۱۸ توسط کریستوفر وایلی، کارمند سابق کمبریج آنالیتیکا بر ملا شد. کریستوفر، همان منبع ناشناس مقاله سال ۲۰۱۷ روزنامه آبزرور با عنوان «سرقت بزرگ برگزیت بریتانیایی» بود؛ گزارشی قوی که پاسخ تردیدآمیز بسیاری از رسانه‌ها از جمله نیویورک تایمز را در پی داشت. کدوالدر جین به مدت یک سال روی وایلی کار کرد تا او را وارد ماجرای نیویورک تایمز، گاردین، و آبزرور کند؛ سه روزنامه‌ای که همزمان در تاریخ ۱۷ مارچ ۲۰۱۸ خبر را پخش کردند و باعث لیز خوردن ماهی ۱۰۰ میلیارد دلاری تامین مالی از دستان فیسبوک شدند. سناتورها و نمایندگان مجلس آمریکا و انگلستان از مارک زاکربرگ، پاسخ می‌خواستند. این رسوایی منتهی به پدیرش تخلف و شهادت وی در برابر کنگره ایالات متحده شد.
اصل ماجرا
گروه آزمایشگاه‌های ارتباطات استراتژیک، شرکت مادر کمبریج آنالیتیکا محسوب میشد. حوزه فعالیت این شرکت خصوصی انگلیسی، تحقیقات ارتباطی استراتژیک و رفتاری بود. این شرکت در آمریکا و کشورهای دیگر هم به دلیل کمبریج آنالیتیکا، رسوایی به بار آورد. دلیل رسوایی هم تهیه اطلاعات از طریق داده‌کاوی و تحلیل داده به کمک پژوهشگری به نام الکساندر کوگان بود که سفارش شرکت را برای ساخت اپلیکیشنی به نام «زندگی دیجیتال» (This is your digital life) پذیرفت و به دنبال آن، نظرسنجی ویژه‌ای را برای کشف الگوهای رفتاری کاربران فیسبوک تنظیم کرد.
از اطلاعات یادشده، بدون تایید فیسبوک یا کاربران مربوطه برای مقاصد انتخاباتی / سیاسی بهربرداری شد. این اطلاعات، به قدری دقیق بودند که امکان انتخاب پیامی خاص برای هدف قرار دادن اشخاص و گروه‌هایی معین از مردم جهت نفوذ و تحت تاثیر قراردادنشان به منظور واکنش مطلوب را ممکن میکرد. افشای این رسوایی، موجب از میان رفتن اعتماد کاربران به فیسبوک شد.
نتیجه
در پی این رویدادها، مدیر عامل فیسبوک برای ادای توضیحات احضار شد، ارزش سهام آن ۱۷% سقوط کرد، و ملزم به اعمال مقرراتی جدی برای حفاظت از اطلاعات شخصی کاربران شد. بعدا، گزارش دسترسیهای داده شده به اپلیکیشنهای گوناگون از طریق پیامهای درون برنامه‌ای جهت اقدام مقتضی به اطلاع کاربران رسید. همزمان، فیسبوک، تولید اپلیکیشنی برای حذف اجباری همه اطلاعات به جا مانده از کاربران در مرورگرهای مربوطه را تعهد کرد. ماهها پیشتر از این وقایع، کمبریج آنالیتیکا هدف اتهامات متعددی قرار گرفته بود و بابت فعالیتهایی متهم میشد که نه تنها قانونی بودند بلکه به عنوان بخش استاندارد بازاریابی آنلاین چه در حوزه سیاسی یا صنعتی شناخته می‌شدند. کمبریج آنالیتیکا برای تحقیق و تفحص درباره اتهامات ارتکاب به عمل خلاف، یک حسابرس استخدام کرد. گزارش نهایی، حاکی از مستند نبودن اتهامات وارد شده بود. با وجود اصرار این شرکت به عدم سوء رفتار اخلاقی و قانونی کارکنانش و تایید کامل از سوی حسابرس، اتهام رسانه‌ها و پوشش رسانه‌ای موضوع، به قدری سنگین و گسترده بود که موجب ریزش مشتریان و تامین‌کنندگان شد. در نتیجه، در تاریخ یکم ماه می ۲۰۱۸، مقرر شد که ادامه فعالیت شرکت مقدور نیست.
